Ταξίδι στην αρχόντισσα των Κυκλάδων σημαίνει πολλά πράγματα! Ένα από αυτά φυσικά είναι το σήμα κατατεθέν του νησιού που δεν είναι άλλο πέρα από το συριανό λουκούμι. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η λέξη Σύρος και το λουκούμι της είναι σχεδόν ταυτόσημες έννοιες. Εκτός από τις όμορφες παραλίες, την ενδιαφέρουσα γαστρονομία, τα νεοκλασικά κτήρια της και τη φυσική της ομορφιά, στη Σύρο θα φας το καλύτερο λουκούμι της ζωής σου.
Το συριανό λουκούμι δεν αφήνει παραπονεμένο κανέναν ουρανίσκο. Αποτελεί την πιο γλυκιά συνήθεια των ντόπιων και όχι μόνο. Το γλυκό αυτό με τη μεγάλη παράδοση και την ιστορία έχει πολλούς θαυμαστές σε όλο τον κόσμο. Αναμφισβήτητα είναι συνδεδεμένο με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Σύρου και με όλες τις πτυχές της. Φθάνοντας με το καράβι στο λιμάνι της Ερμούπολης σίγουρα θα έχεις δει τους λευκοντυμένους πωλητές με τα ψάθινα καλάθια να πουλάνε λουκούμια και χαλβαδόπιτες. Εκείνη τη στιγμή νιώθεις ότι μεταφέρεσαι σε μια άλλη εποχή πιο γλυκιά και απλή όπως το ξακουστό συριανό λουκούμι.
Με λίγα λόγια δε γίνεται να πας στη Σύρο και να μη φας λουκούμι. Ακόμη και αν δεν είσαι οπαδός του είδους, σίγουρα θα δοκιμάσεις για να γευθείς τη μοναδικότητα και τη νοστιμιά του. Αν αγαπάς το κοσμοπολίτικο αυτό νησί και τα λουκούμια δεν έχεις παρά να κλείσεις τα εισιτήρια σου εύκολα και με δωρεάν ακύρωση στο site της Ferryscanner.
Το ταξίδι με το πλοίο σίγουρα είναι μια διαφορετική εμπειρία όποιο νησί και να είναι ο προορισμός σου. Η διάρκεια του ταξιδιού δεν είναι μεγάλη καθώς πρόκειται για νησί που βρίσκεται σχετικά κοντά στην Αθήνα. Απέχει τρεις περίπου ώρες από τον Πειραιά και από το Λαύριο γύρω στις πέντε για το λιμάνι της Σύρου την Ερμούπολη.
Θα βρεις αναλυτικά όλα τα δρομολόγια στην αρχική σελίδα της Ferryscanner Ακόμα και αν ο προορισμός σου είναι άλλο νησί περνώντας με το πλοίο από τη Σύρο σίγουρα θα μπεις στον πειρασμό να δοκιμάσεις ένα από τα μακροβιότερα γλυκά της Ελλάδας. Αγναντεύοντας το πέλαγος με την καλύτερη γευστική παρέα στο κατάστρωμα του καραβιού. Μην ξεχνάς ότι από τη Σύρο μπορείς άνετα να κάνεις island hopping σε πολλά γειτονικά νησιά όπως την Τήνο, τη Μύκονο, την Πάρο και τη Νάξο.
Συριανό λουκούμι ένα γλυκό με ιστορία
Το συριανό λουκούμι έχει μεγάλη ιστορία. Σαν γλύκισμα έχει ανατολικές ρίζες. Η προέλευση του είναι από την Τουρκία και χρονολογείται σύμφωνα με ιστορικές πηγές τον 15ο αιώνα. Ωστόσο, το γλυκό αυτό έδεσμα έχει σημειώσει επιτυχία σε κάθε ηλικιακή ομάδα με την πιο νόστιμη εκδοχή του τη Συριανή. Αλλά θα το πάρω από την αρχή. Το λουκούμι ήταν το γλυκό που είχε την τιμητική του στο παλάτι του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Η λέξη προέρχεται από την τουρκική λέξη lokum η οποία έχει τις ρίζες της στην αραβική λέξη rahat al hulqum και σημαίνει κάτι γλυκό που ηρεμεί και χαλαρώνει το λαιμό.
Λέγεται πως ο σουλτάνος έσπασε ένα δόντι του και παράγγειλε στον μάγειρα του παλατιού ένα μαλακό γλυκό. Αυτοσχεδίασε λοιπόν και ανακάτεψε νερό με ζάχαρη, κιτρικό οξύ αλεύρι και ροδόνερο το άφησε να κρυώσει και έτσι γεννήθηκε μια κολλώδης γλυκιά μάζα που αργότερα μέσα στο πέρασμα του χρόνου έμελλε να ακμάσει και να γνωρίσει μεγάλη επιτυχία. Άλλοι λένε ότι για να ηρεμήσει ο σουλτάνος τα πλήθη των γυναικών στο χαρέμι ζήτησε να παρασκευαστεί ένα γλυκό το οποίο δεν ήταν άλλο από το ραχάτ λουκούμ όπως το ονόμαζαν. Το λουκούμι ήταν το αγαπημένο γλύκισμα του Ουίνστον Τσώρτσιλ, του Ναπολέοντα αλλά και του Πάμπλο Πικάσο.
Συριανό λουκούμι: από την Κωνσταντινούπολη στον Ελλαδικό χώρο
Η τέχνη της δημιουργίας του λουκουμιού ξεκίνησε στην Κωνσταντινούπολη και τη Χίο. Το 1822 μετά τη σφαγή των κατοίκων της Χίου από τους Τούρκους, κατέφυγαν πολλοί πρόσφυγες στη Σύρο. Μαζί με τη νέα τους ζωή και τις αναμνήσεις τους έφεραν και την τέχνη της Λουκουμοποιίας. Συνεπώς, πρόκειται για μια γλυκιά συνήθεια που δεν κατάγεται από τη Σύρο αλλά εδραιώθηκε εκεί και το νησί βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη και διάδοση του.
Το λουκούμι έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές όταν οι πρόσφυγες της Χίου έστησαν τα πρώτα καζάνια στις αυλές των σπιτιών τους, πρόσθεσαν μαστίχα από τον τόπο τους και η γεύση απογειώθηκε. Στην Κωνσταντινούπολη πρωταγωνιστούσαν τα λεγόμενα ραχάτ μαστίχας με ροδοζάχαρη και αμύγδαλο. Το 1834 κάνει την εμφάνιση του ο Ιωάννης Αρφάνης, ο πρώτος ζαχαροπλάστης από την Έφεσο. Λίγα χρόνια μετά το 1837 στη Σύρο υπάρχει η πρώτη επίσημη σφραγίδα επαγγελματία λουκουμοποιού με την επωνυμία Σταματελάκης.
Το λουκούμι γνώρισε μεγάλες δόξες καθώς συνέβαλε σχεδόν αποκλειστικά στην ανάπτυξη του εμπορίου και της οικονομίας του νησιού έως τη δεκαετία του 1980 όπου σημειώνεται μια πτώση λόγω της πληθώρας των επιλογών για γλυκίσματα. Το συριανό έδεσμα είχε μεγάλες εξαγωγές στη δυτική Ευρώπη ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γαλλία και η Αυστρία. Είχε αυξημένη ζήτηση στα ανάκτορα και στις αριστοκρατικές τάξεις. Ακόμη, το συριανό λουκούμι ταξίδεψε μέχρι την Αμερική και την Ιαπωνία.
Μεγάλη συμβολή στη διάδοση του έπαιξε η ανάπτυξη της κυτιοποιίας και της τυπογραφίας. Τα κουτιά είχαν ιδιαίτερη διακόσμηση και περίτεχνες ετικέτες με διάφορα σύμβολα όπως αετούς και διάφορες προσωπογραφίες. Έμοιαζαν με κουτιά από κοσμήματα. Μάλιστα το 1905 ιδρύθηκε στη Σύρο εργοστάσιο παραγωγής αμύλου, λόγω της μεγάλης ζήτησης και παραγωγής λουκουμιών.
Η παραγωγή αυξήθηκε όταν έφτασαν και οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Οι πιο παλιές γεύσεις ήταν μαστίχα και τριαντάφυλλο. Μετέπειτα οι επιλογές των γεύσεων έγιναν περισσότερες όπως φιστίκι, περγαμόντο, αμύγδαλο, καρύδι με μέλι, σοκολάτα, ινδική καρύδα και άλλες. Οι πιο φημισμένες οικογένειες λουκουμοποιών που ίσως και να θυμάσαι από κάποιο κουτί που αγόρασες στο ταξίδι σου στη Σύρο είναι με την επωνυμία Λειβαδάρας, Δεναξάς, Κορρές και άλλες.
Συγκεκριμένα, η οικογένεια Λειβαδάρα ξεκίνησε την τέχνη του λουκουμιού το 1923 και δέκα χρόνια μετά βραβεύτηκε στην έκθεση Θεσσαλονίκης και το 1936 πήρε άλλο ένα βραβείο στην Κυκλαδική έκθεση με παραδοσιακά προϊόντα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 ιδρύθηκε ο επίσημος σύνδεσμος λουκουμοποιών με προστάτιδα την αγία Γλυκερία. Ανεπίσημα όμως προστάτης ορίστηκε ο άγιος Αθανάσιος λόγω της ομώνυμης πηγής, που από το νερό της φτιάχνονται οι νόστιμες αυτές μπουκιές. Τέλος, μέχρι το 1945 υπήρχαν επίσημα στο νησί 128 ζαχαροπλάστες.
Τρόπος παρασκευής των Συριανών λουκουμιών
Τα λουκούμια φτιάχνονταν σε χάλκινα καζάνια πάνω στο τζάκι. Οι τεχνίτες ανακατεύουν συνεχώς με τη χρήση ξύλινων κουτάλων τα υλικά. Τα κύρια συστατικά είναι το υφάλμυρο νερό της Σύρου που κάνει τη γεύση μοναδική, η ζάχαρη, λίγη ποσότητα ξυνού και άμυλο. Το μείγμα βράζει περίπου για τρεις ώρες. Έπειτα ακολουθεί η προσθήκη με φυσικά αιθέρια έλαια, φυτικές χρωστικές ουσίες και αρώματα. Αρκετοί βάζουν στο μείγμα και ξηρούς καρπούς που η αλήθεια είναι ότι ταιριάζει απόλυτα με το λουκούμι.
Το υλικό παραμένει για μια μέρα μέσα σε τετράγωνα ταψιά που περιέχουν αλεύρι για να μην κολλάει αλλά και για να κρυώσει. Στη συνέχεια κόβεται σε λωρίδες και κύβους, πασπαλίζεται με άχνη ζάχαρη και είναι έτοιμο να γλυκάνει κάθε ουρανίσκο.
Στη σημερινή εποχή τα εργαστήρια έχουν εκσυγχρονιστεί αλλά η τεχνική παραμένει η ίδια. Έχουν γίνει πολλές απόπειρες και σε άλλα μέρη της Ελλάδας να παρασκευαστούν με χρήση βρόχινου ή πηγαδίσιου νερού αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν το ίδιο. Η Σύρος και το υφάλμυρο νερό της έδωσαν νέα ταυτότητα στο προϊόν.
Το συριανό λουκούμι σήμερα
Το συριανό λουκούμι έπαιξε τεράστιο ρόλο σε όλες τις πτυχές και εκφάνσεις της ζωής του νησιού. Μάλιστα η Ερμούπολη και η τέχνη του λουκουμιού αναπτύχθηκαν ταυτόχρονα μέσα στα χρόνια. Σήμερα, περιλαμβάνεται στο ευρετήριο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας. Τονίζοντας έτσι την τεράστια σημασία του για τη Σύρο και όχι μόνο. Αν σε ενδιαφέρει η ιστορία του λουκουμιού, αξίζει να επισκεφθείς το βιομηχανικό μουσείο της Ερμούπολης. Εκεί θα βρεις πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την παραγωγή και το εμπόριο των τόσο διάσημων λουκουμιών.
Κατεβαίνοντας από το πλοίο στο λιμάνι της Σύρου, θα περιπλανηθείς στα πλακόστρωτα στενά, θα αντικρίσεις τα όμορφα κτήρια και σίγουρα θα κάνεις στάση στην πλατεία Μιαούλη. Μια στάση για καφέ και συριανό λουκούμι επιβάλλεται. Όπου και να πας στην Ερμούπολη θα βρεις πολλά σημεία πώλησης λουκουμιών. Το λουκούμι προσφέρεται συνήθως σαν κέρασμα στους γάμους, στις βαπτίσεις και σε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Επίσης, αν αγαπάς το συγκεκριμένο γλυκό κάνε μια βόλτα στην Άνω Σύρο. Στο “Συριανών καφεκοπτείο” μπορείς να δοκιμάσεις το ιδιαίτερο cocktail με γεύση λουκούμι με θέα το αιγαίο.
Επιστρέφοντας από τη Σύρο το μόνο σίγουρο είναι ότι μαζί με τα διάφορα souvenirs που θα πάρεις, θα αγοράσεις και τα κλασικό κουτί με λουκούμια για σένα και για τους αγαπημένους σου. Περιμένοντας το πλοίο της επιστροφής, η αναμονή σου θα γίνει πιο γλυκιά και θα σε συντροφεύσει γευστικά σε όλο το ταξίδι. Σίγουρα οι γεύσεις και τα αρώματα των λουκουμιών της Σύρου αφήνουν μια όμορφη αίσθηση στον επισκέπτη που θα επιθυμεί σίγουρα να επαναλάβει.
Αν διαβάζεις ακόμα αυτές τις γραμμές, νομίζω πως ήρθε η ώρα να βρεις το επόμενο πλοίο για το όμορφο αυτό νησί των Κυκλάδων.